AIDS iyo HIV waa kuwo hale keeyay dunidaan waxaana la sheegaa in dad kabadan 125 million naftooda galaafteen tiro intaas ka nadana uu ku dhacay.Haddaba si, aad macluumad dheeraada kabogo qoraal cilmiyeedkaan hoose soona booqo website kaan oo aan kusoo gudbino baraamijyo caafimaad oo sicilmiyaysan loo diyaariyay.
AIDS iyo HIV waa kuwo hale keeyay dunidaan waxaana la sheegaa in dad kabadan 125 million naftooda galaafteen tiro intaas ka nadana uu ku dhacay.Haddaba si, aad macluumad dheeraada kabogo qoraal cilmiyeedkaan hoose soona booqo website kaan oo aan kusoo gudbino baraamijyo caafimaad oo sicilmiyaysan loo diyaariyay.
1. Waa maxay Virus ka HIV ?
HIV waa fayras galaya jirka, kana weerara unugyada difaaca (gaar ahaan unugyada CD4 T-cells). Marka fayrasku uu ku guuleysto inuu unugyadaas burburiyo, awoodda difaaca jirka si tartiib ah ayay u hoos u dhacdaa. Tani waxay keentaa in jirku noqdo mid u nugul cudurrada fursad-raadiska ah (opportunistic infections).
2. Sidee loo kala qaadaa HIV ?
HIV waxaa lagu kala qaadi karaa dhowr waddo oo kala duwan:
1. Dhiigga: Ku shubidda dhiig aan caafimaad qabin ama isticmaalka cirbadaha aan nadiifka ahayn.
2. Galmo maxaa kaagay ah: Isku-galmoodka iyadoo aan la isticmaalin kondhom.
3. Hooyada iyo ilmaha: Hooyada uurka leh, xilliga dhalmada, ama naas-nuujinta ayay u gudbi kartaa ilma heeda .
4. Luq iyo dheecaan kale: Dheecaanno sida shahwada, dheecaanka cambarka, ama malaxda ka timaada xubnaha taranka.
3.Maxaan lagu kala qaadin HIV ?
Isku salaamida ama isku dhunkashada.
IsLa wadaagga weelasha cuntada.
Kordhinta ama taabashada caadiga ah.
Taabashada maqaarka aan dillaacsaneyn.
4. Maxuu yahay cudurka ka AIDS-ka ?
AIDS waa xaalad caafimaad oo dhaca marka heerka unugyada CD4 uu aad hoos ugu dhaco (ka yar 200 unug/mililitar dhiig) ama qofku uu yeesho cudurro fursad-raadis ah oo khatar ku ah nolosha. Dadka AIDS-ka qaba ayaa aad ugu nugul infekshanada halista ah, kansarada qaarkood, iyo xaaladaha kale ee caafimaad.
Cudurrada Fursad-raadiska ah ee AIDS-ka lala xiriiriyo waxaa kamida:
Qaaxo (TB)
Cudurrada fangaska (fungal infections) sida candidiasis ama cryptococcosis.
Kansarka nooca loo yaqaan Kaposi's sarcoma.
Infekshanada maskaxda sida toxoplasmosis.
5. Maxay yihiin calaamadaha HIV iyo AIDS?
HIV (Marxaladda Hore) calaamadaha la arko waxa kamid: qandho xadigeedu sareeyo.
Jidh-xanuun iyo madax-xanuun.
Cuncun ama finan ku dhaca maqaarka.
Daal iyo murqo xanuun.
Qandho iyo qanjidhada oo barara.
AIDS (Marxaladda Dambaysa):
Miisaanka oo si weyn u dhaca.
Qandho joogto ah ama dhidid habeenkii.
Shuban joogto ah.
Infekshanada soo noqnoqda ee sambabbada, maqaarka, ama afka.
6. Sidee loo daweeyaa HIV/AIDS ?
HIV waa fayras aan wali daawo rasmi ah loo helin, balse waxaa jira daawooyin si weyn u caawiya kuwaas oo yaraynaya qatartiisa:
Daawooyinka ARVs (Antiretroviral Therapy): Waxay yareeyaan tirada fayraska ee jirka ku jira, waxayna sare u qaadaan awoodda difaaca. Tani waxay ka hortagtaa in HIV uu gaaro heerka AIDS.
Maareynta cudurrada fursad-raadiska ah: Waxaa la adeegsadaa daawooyinka ka hortaga infekshanada qaarkood.
7. Sidee looga hortaggaa HIV/AIDS ?
Ka hortagga waa mid ka muhiim badan daaweynta. Waxyaabaha muhiimka ah ee lagu xakameyn karo faafitaanka HIV waxaa ka mid ah:
1. Isticmaalka Kondhomka: Xilliyada galmada si loo yareeyo halista kala qaadista.
2. Isticmaalka Cirbadaha Nadiifka ah: Gaar ahaan dadka isticmaalka daroogooyinka cirbadaha lagu muddo.
3. Daaweynta Hooyada uurka leh ee qaba HIV: Tani waxay si weyn u yareyn kartaa faafitaanka fayraska hooyada iyo ilmaha.
4. Is-tijaabinta iyo wacyi-gelinta: In si joogto ah loo sameeyo baaritaanno si looga hortago faafitaanka fayraska.
5. Daawada ka hortagga kahor infekshanka (PrEP): Daawooyin loogu talagalay dadka halista ugu jira in ay qaadaan HIV.
6. Saameynta Bulshada iyo Wacyi-gelinta
HIV/AIDS waxay leedahay saamayn weyn oo caafimaad, bulsho, iyo dhaqaale. Caadooyinka xishoodka iyo takooridda dadka cudurka qaba waxay xoojiyaan dhibaatada, taasoo keenta in dad badan aysan raadsan daawo ama aysan marin baaritaanno.
Waxyaabaha Bulshada Laga Codsanayo:
In dadka cudurka qaba loo muujiyo taageero.
In la kordhiyo wacyi-gelinta si loo yareeyo jahawareerka iyo eexda.
In si wadajir ah looga shaqeeyo barnaamijyada ka hortagga HIV/AIDS.
HIV iyo AIDS waa cudurro la xakameyn karo haddii si wanaagsan loo fahmo, loo wacyi-geliyo, lagana hortago. Bulshada iyo nidaamyada caafimaadka ⁷ door weyn ka qaadan karaan yaraynta saameynta cudurkan waana inla joojiyaa faquuqa iyo takoorida dadka qaba cudurkaan halistaa.
Halkaan ka daawo 👇 asagoo muuqaala.
https://youtu.be/ZEXA6IvflkU?si=sDZ0t7cus7zXf9zA
0 Comments