Xalka cudurka waraabowga (syphilis)

 

Syphilis waa cudur galmada lagu kala qaado (STI) oo ay keento bakteeriyada Treponema pallidum. Waa cudur halis ah oo haddii aan la daaweyn sababi kara dhibaatooyin waaweyn oo caafimaad, sida xanuun maskaxeed, indho-beel, iyo dhibaatooyin wadnaha ah. Syphilis waa cudur daawo leh, waxaana lagu daaweyn karaa antibiyootigyo, sida penicillin.

1 Sida Loogu Kala Qaado Syphilis. 

Syphilis wuxuu ku faafaa marka qof cudurka qaba uu la yeesho galmo aan la isga ilaalin. Cudurkan wuxuu ku gudbi karaa: 

Galmada xubnaha taranka,Galmada afka (oral sex) iyo Galmada dabada (anal sex)

Hooyada cudurka qabta oo ilmaheeda u gudbisa uurka ama dhalmada.

Lama kala qaado marka la taabto qof cudurka qaba ama laga isticmaalo weel, bustayaal, ama musqulaha.

2 Calaamadaha  cudurka waraabowga. 

Cudurkan wuxuu leeyahay afar marxaladood, mid kastaana wuxuu leeyahay calaamado gaar ah: 

1. Marxaladda Hore (Primary Syphilis) 

Calaamadda ugu horreysa waa boog yar oo aan xanuun lahayn (chancre).

Boogtu waxay ka soo baxdaa meesha fayrasku galay, sida xubinta taranka, dabada, ama afka.

Boogta  iskeed ayay ubogsataa 3 ilaa 6 toddobaad gudahood, inkastoo cudurku weli jirayo. 

2. Marxaladda Labaad (Secondary Syphilis) 

Fin ama nabarro jirka oo dhan ah kasoo baxa, gaar ahaan gacmaha iyo cagaha. 

Qandho iyo madax-xanuun,muruqyada oo xanuuna iyo timo daadasho. 

Haddii aan la daaweyn, cudurku wuu sii qarsoomaa laakiin wuu ku jiraa jirka. 

3. Marxaladda Qarsoon (Latent Syphilis) 

Calaamado malahan, laakiin cudurku jirka ayuu ku qarsoonyahay.

Marxaladdan waxay socon kartaa sanado badan. 

4. Marxaladda Ugu Dambeysa (Tertiary Syphilis) 

Haddii aan waxba laga qaban, cudurku wuxuu sababi karaa:

Dhibaato wadnaha ah.Maskaxda iyo neerfayaasha oo dhaawacma, Indho-beel iyo dhago-beel,dhibaatooyin kalyaha iyo beerka ah,dhimasho.

3 Daaweynta cudurka waraabowga. 

Syphilis waa cudur la daaweyn karo haddii la ogaado xilliga hore.

Penicillin waa antibiyootiga ugu fiican ee lagu daaweyn karo. 

Haddii aad qabto syphilis(waraabow) lamaanaha waa inuu sidoo kale isbaraa oo daawo qaataa.

4 Ka Hortagga Cudurka waraabowga. 

Adeegsiga kondhomka marka la sameynayo galmo.

Xiriir sugan –oo badan Ha la yeelanin xaaskaaga xiliga galmada.

Waa inaad baaritaan joogto ah samayso. 

Gunaanad iyo gebengebadii 

Syphilis waa cudur halis ah, laakiin haddii la ogaado marxaladaha hore, waa la daaweyn karaa. Xogta caafimaadka iyo baaritaannada joogtada ah ayaa muhiim u ah in cudurkan laga hortago. Haddii aad dareento calaamado la mid ah kuwa sare ku xusan, si dhakhso ah dhakhtar ula xiriir.